Europa met de trein, een zucht of zegen?

Voor medewerkers van de Rijksuniversiteit Groningen zijn de regels klip-en-klaar. Reizen naar bestemmingen tot op 800 kilometer of tot een reistijd van negen uur gaan per trein. En dat is alweer 100 kilometer verder dan de RUG een paar jaar geleden als grens stelde.

De CO2-uitstoot die hiermee voorkomen wordt, is respectabel, zo laat een kaartje op hun site zien. Als we Londen eruit pikken: de 592 kilometer treinreis vanuit Midden-Nederland staat voor 1 kilo CO2 tegenover 304 kilo voor een vlucht. Je zou bijna zeggen: waar zouden we zijn zonder de trein?

De noodzaak om minder CO2 uit te stoten, is bekend en houdt de wereld bezig. De overheid hamert op 2030, het jaar waarin in ons land de vlag moet uitgaan voor een reductie van tenminste 55 procent CO2 om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Treinreizen worden gezien als duurzaam alternatief voor met name korte afstandsvluchten.

Het bedrijfsleven doet zijn best. In Nederland hebben de ruim zeventig grote bedrijven – goed voor 550.000 medewerkers – die zijn verenigd in de Coalitie Anders Reizen (CAR) ervoor getekend niet meer het vliegtuig te pakken voor zakelijke afspraken op minder dan 700 kilometer en korter dan drie uur.

Quality time

Iemand die per definitie per trein reist, is hoogleraar Boudewijn de Bruin, verbonden aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen. “Ik ga regelmatig naar Göteborg. Prima te doen per trein en nachtboot en je kunt aan boord ongestoord en comfortabel werken. Dat is zakelijke quality time die je niet gauw vindt tussen het inchecken door op het vliegveld.”

Appeltje eitje dus die trein? Nou, er zijn volgens hem nog wel wat verbeterpunten nodig. “Het is een enorm fijne manier om je te verplaatsen mits je weet hoe of wat. Het kan maar er zijn obstakels. Denk aan prijs, service bij het boeken en het overstappen.”

Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) meldde in oktober dat tot 2030 naar verwachting per jaar tussen 5.600 en 16.000 vluchten door de trein vervangen kunnen worden. Bij een gemiddelde bezetting van 150 passagiers in de lucht betekent dit dat tussen 0,8 en 2,4 miljoen vliegreizen die worden ingewisseld. En in 2040 kan dat een veelvoud zijn. Dan heb je het over 6 tot 22 procent van alle vluchten op de dertien bestemmingen die zijn onderzocht. Mits… er voldoende verbeteringen komen in het spooraanbod tussen Nederland en verschillende Europese steden, aldus het KiM. Maar dan gaat de trein… inderdaad als een trein.

Heel veel vraag

Dan moet er nog heel wat veranderen, stelt eigenaar Rob van Helvoort van Travel Legends, een incentivespecialist in ‘s Hertogenbosch: “Sinds een paar jaar zien we bij onze klanten heel veel vraag naar treinreizen. Veel grote corporate bedrijven hebben een policy dat ze niet of zo min mogelijk vliegen.”

“Sommige reizen, zoals het jaarlijkse skitripje, komen daarmee in het gedrang. Per trein zijn die voor een paar dagen bijna niet te regelen. A: tickets zijn in verhouding ontzettend duur. B: het reizen is vaak omslachtig. C: treinmaatschappijen zijn totaal niet ingericht op groepen.”

“NS neemt bijvoorbeeld al een jaar lang geen nieuwe contracten meer aan voor de groepenafdeling. Bovendien zijn ze beperkt bereikbaar. Er zou veel meer kunnen bij wat meer medewerking.”

“Nu is het boeken van een treinticket moeilijker dan een gemiddeld wiskundeproefwerk. Dat je pas drie maanden van tevoren tickets voor internationaal kunt boeken, maakt het niet makkelijker. Hoe kun je daar je programma op aanpassen? Dat alles zorgt voor veel frustratie.”

Wat Van Helvoort als reactie ziet, is dat zijn klanten het dichterbij huis gaan zoeken. “Afgelopen jaar hebben we reizen naar Friesland en Maastricht verzorgd. België is ook favoriet. We hebben ons aanbod erop aangepast.”

Totaalpakket

Volgens Janneke van Aartrijk van ATPI, Program Manager Sustainability, is het niet eenvoudig om vliegen één op één in te wisselen door treinreizen. “Voor korte reizen nemen we onze klanten al regelmatig mee per trein maar sustainability is een veel breder verhaal dat stapsgewijs gaat. Hoe hebben bedrijven hun duurzaamheidsdoelen ingericht? De volgende stap is: hoe ga je om met je suppliers en de rest en daar komen wij om de hoek kijken.”

“Wat wij doen, is het gesprek aangaan met onze klanten en sustainability meenemen in de verschillende opties die we voorleggen. De ene klant wil een heel gaaf weekend ergens ver weg met alles erop en eraan, de ander maakt een meer bewuste keuze en combineert bijvoorbeeld zijn event met andere bijeenkomsten. Hoe je een event vormgeeft, maakt ook verschil. Welk hotel, hoe je het vervoer ter plekke regelt, het type eten, wel of geen waterflesjes: er zijn zoveel onderdelen die impact hebben.”

“Het is een totaalpakket waarbij ATPI kiest voor de benadering van meten, reduceren en waar mogelijk compenseren. ATPI heeft een meet-tool met een CO2-report en een mogelijkheid om te compenseren door middel van gecertificeerde offset projecten. Dat werkt, zien we, want meten is weten.”

“Er zal, is mijn verwachting, bewuster gevlogen gaan worden. Je kunt kiezen voor betere airlines, investeren in Sustainable Aviation Fuel, allemaal factoren die meehelpen.”

Serieuze obstakels

Professor De Bruin heeft ook nog wel wat tips: “In de jaren negentig kon je in Almelo bij het loket een ticket naar Joegoslavië kopen. Dat kan niet meer. Er bestaat ook geen website waar je dit in één keer kan regelen.”

“Ik ken alle sites en ze werken allemaal niet goed. Ongelooflijk deprimerende rotzooi, bende die een en al incompetentie en gebrek aan bevlogenheid uitademt. Je kunt niet lang van tevoren boeken, er wordt geen rekening gehouden met overstapproblematiek, et cetera. Zonder voorkennis kost het je uren. Obstakel twee is de prijs die soms tien keer hoger ligt dan voor vliegen. En dan is er nog de verbinding. Naar Hamburg ontbreekt ergens een stukje spoor, op een stuk in Oostenrijk moet de trein heel langzaam rijden. Ik kwam ooit een dikke twee uur te laat aan in München en mijn aansluiting naar Italië was vertrokken. Dat soort serieuze obstakels jagen de zakelijke reiziger meteen weer het vliegtuig in.”

‘Het aantal internationale treinkilometers is al verdrievoudigd’

Als organisatie die een grote mobiliteit kent én haar maatschappelijke verantwoordelijkheid zeer serieus neemt, is PwC al jaren bezig om te kijken hoe het anders kan, zegt Maarten Dansen, Corporate Sustainability Manager. 

“Sinds 2018 is ons vliegbeleid aangescherpt. We onderzoeken alternatieven en gaan extern samenwerkingen aan om gezamenlijk stappen te zetten. PwC is aangesloten bij de Coalitie Anders Reizen en is daarbinnen voorzitter van de commissie Anders Vliegen. Omstreeks 90 procent van onze emissie is gerelateerd aan mobiliteit.”

“PwC heeft klanten over de gehele wereld en het klantencontact vinden wij heel belangrijk. Wat we proberen, is met elkaar kijken wat echt nodig is. Welke reizen zijn noodzakelijk, kan de afspraak met minder mensen, is de trein een optie, zo niet is er dan een directe vlucht? En als de keuze op vliegen valt, zorgen we ervoor dat we dat 100 procent met Sustainable Aviation Fuel doen en onze CO2-uitstoot volledig compenseren.”

“PwC heeft een tool ontwikkeld waarmee iedere medewerker zijn milieu-impact door travel kan monitoren. Deze kunnen we eveneens inzetten voor projecten. In een vooraf te maken plan staat exact hoe vaak we een klant moeten bezoeken, wat dat betekent aan CO2-uitstoot, hoeveel euro’s daaraan gekoppeld zijn en hoeveel tijd ermee gemoeid is. Op basis daarvan bekijken we met elkaar hoe onze gezamenlijke manier van werken efficiënter kan.”

“Het heeft ertoe geleid dat onze milieu-impact van vliegen met 51 procent is afgenomen, terwijl ons klantencontact nog steeds goed is. Sinds 2015 is het aantal internationale treinkilometers verdrievoudigd. We verwachten dat dit de komende jaren verder groeit.”

“Voor sommige bestemmingen heeft PwC de trein verplicht. Je ziet dan dat eerder de afweging wordt gemaakt of de reis echt noodzakelijk is. Voor onze events zoeken we locaties die per trein goed bereikbaar zijn.”

“Buiten PwC is het belangrijk dat we als Coalitie Anders Reizen het gesprek aangaan met treinvervoerders. Hoe kunnen we zorgen dat de frequenties ’s morgens vroeg en ’s avonds laat omhooggaan en dat tickets last minute goed te boeken zijn? Elk jaar kijken we wat er nog meer mogelijk is. We blijven continu monitoren en verbeteren.”